Pod koniec 2015 r. nasz serwis opublikował artykuł dotyczący najważniejszych walut na międzynarodowym rynku FOREX. Od tamtego czasu nieco zmieniła się sytuacja w grupie najpopularniejszych walut. Potwierdzają to informacje z 2016 roku, które opublikował Bank Rozrachunków Międzynarodowych (Bank of International Settlements – BIS). Właśnie dlatego postanowiliśmy przygotować kolejną analizę dotyczącą najpopularniejszych walut na FOREX-ie.

Najważniejsze waluty na rynku FOREX

Nasza nowa analiza przedstawia między innymi zmiany pomiędzy wynikami z 2013 roku oraz 2016 roku. Sięgnęliśmy również do znacznie starszych danych BIS z początku minionej dekady. Dzięki temu można sprawdzić, jakie są długotrwałe trendy dotyczące popularności poszczególnych walut. Takie zmiany wydają się istotne nie tylko w kontekście FOREX-u i całego systemu finansowego. Pozycja niektórych walut w rankingu popularności ma również daleko idące implikacje polityczne. W pierwszej kolejności przedstawimy jednak ciekawe zmiany dotyczące całej wartości obrotów na FOREX-ie (niezależnie od ich waluty).   

Na FOREX-ie coraz mniej handluje się po bieżącym kursie … 

Sprawdzanie udziału poszczególnych walut w rynku FOREX, na pewno nie należy do łatwych zadań. Problem stanowi między innymi ogromna liczba i wartość transakcji realizowanych na FOREX-ie. W 2016 r. średnia dzienna suma operacji forexowych wynosiła około 5 bln USD. Dla porównania, roczna wartość polskiej gospodarki (nominalna suma PKB) w 2017 r. została oszacowana na 525 mld USD (według danych Banku Światowego). Warto wspomnieć, że w ujęciu historycznym średnia wartość dziennego obrotu na FOREX-ie przedstawia się następująco:

• 2001 r. – 1,24 bln USD
• 2004 r. – 1,93 bln USD
• 2007 r. – 3,32 bln USD
• 2010 r. – 3,97 bln USD
• 2013 r. – 5,36 bln USD
• 2016 r. – 5,07 bln USD

Powyższe wyniki uwzględniają transakcje spot (33% wartości operacji w 2016 r.), swapy FX (47%), transakcje outright forward (14%), opcje walutowe oraz pozostałe instrumenty (5%) i tradycyjne swapy walutowe (1%). W stosunku do 2013 r. istotnie zmniejszył się udział transakcji spot (spadek z 38% do 33%). Ta zmiana została skompensowana przez wzrost znaczenia operacji typu „FX swap” (wzrost z 42% do 47%). Mowa o popularnych swapach, w przypadku których mają miejsce tylko dwa przepływy finansowe (tak zwane nogi swapa), a różnice dotyczące oprocentowania obydwu walut (poprzez tzw. punkty swapowe) wpływają na kurs wykorzystywany podczas zwrotnej płatności. Na FOREX-ie o wiele mniej popularne są tradycyjne swapy walutowe. Różnią się one tym, że dochodzi do płatności odsetek (pomiędzy pierwszą oraz drugą wymianą kapitału).

Prezentowane powyżej dane są efektem badań prowadzonych przez Bank Rozrachunków Międzynarodowych. Informacje pochodzące ze specjalnego raportu tej instytucji wydawanego co trzy lata (Triennial Central Bank Survey) wskazują, że spadek wartości transakcji bieżących (spot) w 2016 r. był główną przyczyną ograniczenia obrotu na FOREX-ie (względem 2013 r.). To nowe zjawisko, bo wcześniej wartości obrotów spot rosły mniej więcej w tym samym tempie co cały FOREX. Warto jednak odnotować, że udział operacji spot rozliczanych po kursie bieżącym, wynoszący 33% nie jest jakąś forexową anomalią. Podobne wyniki notowano między innymi w 2001 r. (31%), 2004 r. (33%) oraz 2007 r. (30%). Dopiero dane z 2010 r. oraz 2013 r. wskazywały na wzrost udziału operacji spot do 37% – 38% (patrz poniższa tabela).

Zmiany wartości oraz udziału poszczególnych rodzajów transakcji na rynku FOREX (dane z 1998 roku, 2001 roku, 2004 roku, 2007 roku, 2010 roku, 2013 roku i 2016 roku)
Badany rok →	1998 r.	2001 r.	2004 r.	2007 r.	2010 r.	2013 r.	2016 r.
Średnia dzienna wartość transakcji forexowych w kwietniu badanego roku (biliony dolarów)
Wszystkie transakcje oraz instrumenty finansowe	1,53	1,24	1,93	3,32	3,97	5,36	5,07
Transakcje spot	0,57	0,39	0,63	1,00	1,49	2,05	1,65
Transakcje outright forward	0,13	0,13	0,21	0,36	0,47	0,68	0,70
Swapy walutowe (głównie FX swap)	0,74	0,66	0,98	1,75	1,80	2,29	2,47
Opcje oraz pozostałe instrumenty	0,09	0,06	0,12	0,21	0,21	0,34	0,25
Średni dzienny udział transakcji forexowych z danej grupy w kwietniu badanego roku (%)
Wszystkie transakcje oraz instrumenty finansowe	100%	100%	100%	100%	100%	100%	100%
Transakcje spot	37%	31%	33%	30%	37%	38%	33%
Transakcje outright forward	8%	11%	11%	11%	12%	13%	14%
Swapy walutowe (głównie FX swap)	49%	54%	50%	53%	45%	43%	48%
Opcje oraz pozostałe instrumenty	6%	5%	6%	6%	5%	6%	5%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Banku Rozrachunków Międzynarodowych (raporty Triennial Central Bank Survey)

W ciągu trzech lat dolar amerykański umocnił swoją pozycję

Po ogólnym przedstawieniu sytuacji panującej na rynku FOREX, warto przybliżyć strukturę walutową obrotów, których przeciętna dzienna wartość w 2016 r. wynosiła około 5 bln USD. Ciekawe informacje o znaczeniu poszczególnych walut na rynku FOREX, zostały zaprezentowane w poniższej tabeli. Porównuje ona walutową strukturę obrotów na FOREX-ie w 2013 r. oraz 2016 r. Dane Banku Rozrachunków Międzynarodowych pochodzące z raportów Triennal Central Bank Survey wskazują, że w 2016 r. dolar amerykański nieco umocnił swoją dominującą pozycję. Udział tej wiodącej waluty w obrotach rynku FOREX wzrósł z 87,0% (2013 r.) do 87,6% (2016 r.).

Na prognozach dotyczących dalszego prymatu dolara cieniem kładą się deklaracje politycznych oponentów USA (Rosji oraz Chin) zapowiadających odejście od USD w rozliczeniach surowcowych. Działania Chin skutkujące uruchomieniem kontraktów terminowych na ropę rozliczanych w juanach, na pewno mogą niepokoić amerykańskich polityków. Wiele wskazuje jednak na to, że Pekin jest zainteresowany przede wszystkim większą możliwością wpływania na ceny ropy naftowej, a nie szybkim zniszczeniem pozycji dolara amerykańskiego (stanowiącego ważny składnik chińskich rezerw walutowych).

Przeczytaj nasz ciekawy opis dolara amerykańskiego i dowiedz się więcej o wiodącej walucie globu >

W nawiązaniu do kwestii Chin warto wspomnieć, że przez trzy lata (2013 r. – 2016 r.) waluta tego kraju zwiększyła swój udział rynkowy z 2,2% do 4,0% (patrz poniższa tabela). Pomimo tej dość dużej zmiany, juan renminbi awansował tylko o jedno miejsce w forexowym rankingu (patrz poniższa tabela). Chińska waluta szybko zyskuje na znaczeniu, ale w jej popularyzacji przeszkadza system ograniczeń przepływów kapitałowych i nieprzejrzysty sposób ustalania kursu. Pomimo wymienionych barier dotyczących tzw. internacjonalizacji, juan w październiku 2016 r. trafił do koszyka oficjalnych walut rezerwowych świata i uzyskał wpływ na wycenę SDR, czyli specjalnych praw ciągnienia.

Dowiedz się więcej o historii juana oraz specyfice tej coraz ważniejszej globalnie waluty >

Przeczytaj o specjalnych prawach ciągnienia (SDR) i wyjątkowej roli, jaką w światowej gospodarce odgrywa ta jednostka rozliczeniowa >

Po porównaniu danych z 2013 r. oraz 2016 r. można stwierdzić, że nie tylko juan poprawił swoją pozycję w forexowym rankingu. Wśród walut z pierwszej światowej dziesiątki, zmiany zajmowanej pozycji (oprócz wspomnianego juana) dotyczyły również dolara kanadyjskiego (awans na 6 miejsce z 7 miejsca), franka szwajcarskiego (spadek z 6 pozycji na 7 pozycję) oraz korony szwedzkiej (awans z 11 miejsca na 9 miejsce). Warto zwrócić uwagę, że w relacji do 2013 r. poza pierwszą dziesiątkę wypadł dolar nowozelandzki. Popularność tej waluty wynika przede wszystkim z jej surowcowego charakteru, który zachęca spekulantów walutowych do obrotu.

W nawiązaniu do zmian pozycji rankingowych warto również zwrócić uwagę na sytuację złotego. Nasza rodzima waluta w analizach BIS z 2013 r. oraz 2016 r. zajęła tą samą 22 pozycję, a jej udział w wartości obrotów na rynku FOREX (0,7%) nie uległ żadnej zmianie. Trzeba podkreślić, że pozycja złotego na FOREX-ie jest adekwatna do wielkości polskiej gospodarki. Dzięki dość szybkiemu wzrostowi gospodarczemu w latach 2013 – 2016 oraz ekspansji eksportowej naszej gospodarki, złoty nie został wyprzedzony przez niektóre waluty krajów rozwijających się (np. bata tajlandzkiego).

Warto zwrócić uwagę, że niektóre z analizowanych walut zaliczyły dość poważne wzrosty lub spadki swojego udziału rynkowego na FOREX-ie. Do tej kategorii można zaliczyć euro, którego wynik zmniejszył się o 2,0 punkty procentowe (p.p.) względem 2013 r. Sporo na znaczeniu stracił również jen (-1,4 p.p.) oraz dolar australijski (-1,8 p.p.). Pozytywne informacje dotyczą natomiast funta brytyjskiego (+1,0 p.p.) oraz wspomnianego już juana (+1,8 p.p.).

Przeczytaj nasz opis jena japońskiego i dowiedz się więcej o tej globalnej walucie >

Zapoznaj się z naszym opisem funta brytyjskiego, czyli waluty bardzo ważnej dla Polaków >

Zobacz, co ciekawego napisaliśmy o historii oraz specyfice franka szwajcarskiego >

Sprawdź, jak opisaliśmy znaczenie oraz historię dolara kanadyjskiego >

Dowiedz się, jakie są najbardziej ciekawe cechy dolara australijskiego >

Zobacz, co powinieneś wiedzieć o koronie szwedzkiej oraz jej znaczeniu >

Zmiany udziału najważniejszych walut w obrotach rynku FOREX (2013 r. – 2016 r.)
Rok badania → Waluta ↓	2013 r.		2016 r.		Zmiany 2013 r./2016 r.
	Udział rynkowy	Pozycja	Udział rynkowy	Pozycja	Udział rynkowy	Pozycja
USD	87,0%	1	87,6%	1	+0,5 p.p.	bez zmian
EUR	33,4%	2	31,4%	2	-2,0 p.p.	bez zmian
JPY	23,0%	3	21,6%	3	-1,4 p.p.	bez zmian
GBP	11,8%	4	12,8%	4	+1,0 p.p.	bez zmian
AUD	8,6%	5	6,9%	5	-1,8 p.p.	bez zmian
CAD	4,6%	7	5,1%	6	+0,6 p.p.	+1 pozycja
CHF	5,2%	6	4,8%	7	-0,4 p.p.	-1 pozycja
CNY	2,2%	9	4,0%	8	+1,8 p.p.	+1 pozycja
SEK	1,8%	11	2,2%	9	+0,5 p.p.	+2 pozycje
NZD	2,0%	10	2,1%	10	+0,1 p.p.	bez zmian
PLN	0,7%	22	0,7%	22	0,0 p.p.	bez zmian

Źródło: dane Banku Rozrachunków Międzynarodowych (raport Triennial Central Bank Survey z 2016 r.)

Od początku zeszłej dekady najbardziej stopniał udział euro

Długookresowe zmiany znaczenia poszczególnych walut są najlepiej widoczne w poniższej tabeli. To ciekawe zestawienie pokazuje, jak wedle obliczeń Banku Rozrachunków Międzynarodowych od 2001 r. do 2016 r. zmieniał się udział czołowych walut w obrotach FOREX-u. Dane BIS wskazują, że w analizowanym piętnastoletnim okresie spadek znaczenia dolara był niewielki. Czołowa waluta świata najpierw zmniejszyła swój udział z prawie 90% (2001 r.) do niecałych 85% (2010 r.), a później dość szybko odrobiła straty i osiągnęła wynik 87,6% (2016 r.).

Bardziej widoczny był spadek globalnego znaczenia euro. Waluta krajów Strefy Euro w latach 2001 r. – 2007 r. dysponowała rynkowym udziałem na poziomie 37,0% – 38,0% (zobacz poniższa tabela). Pomimo kryzysu finansowego, w 2010 r. analogiczny wynik wzrósł nawet do 39,0%. Kolejne wyniki dotyczące euro były już znacznie gorsze – 33,4% (2013 r.) oraz 31,4% (2016 r.). Wpływ na forexowy spadek znaczenia EUR miały problemy gospodarcze Strefy Euro. Warto również pamiętać o długookresowym osłabieniu euro wobec dolara amerykańskiego. Ta zmiana również miała spory wpływ na analizowane wyniki. Trzeba przypomnieć, że pod koniec 2009 r. euro było rekordowo mocne względem dolara USA (1 EUR = 1,45 – 1,50 USD). W roku ostatniego badania przeprowadzonego przez BIS (2016 r.), analogiczny kurs EUR/USD wynosił tylko 1,05 – 1,15.

Poniższe zestawienie pozwala również na dokonanie ciekawych spostrzeżeń dotyczących długookresowego wzrostu znaczenia chińskiej waluty (CNY). O relatywnym sukcesie juana świadczy fakt, że w 2001 r. ta waluta zajmowała 35 miejsce pod względem udziału w wartości obrotów rynku FOREX. Co ciekawe złoty wówczas osiągnął o wiele lepszy wynik (18 pozycja). Kolejne badania przeprowadzone przez BIS, dokumentują stopniowy wzrost znaczenia CNY. Waluta Chin osiągała bowiem następujące wyniki:

• 2004 r. – 0,1%/29 miejsce
• 2007 r. – 0,5%/20 miejsce
• 2010 r. – 0,9%/17 miejsce
• 2013 r. – 2,2%/9 miejsce
• 2016 r. – 4,0%/8 miejsce

Powyższe dane wskazują, że w najbliższym czasie juan może zagrozić pozycji franka szwajcarskiego oraz dolara kanadyjskiego i wyprzedzić te waluty w rankingu popularności na FOREX-ie. W zasięgu juana znajduje się też dolar australijski (6,9% udziału rynkowego w 2016 r.). Znacznie trudniej będzie wyprzedzić funta brytyjskiego (12,8%) oraz jena japońskiego (21,6%).

Zmiany udziału najważniejszych walut w obrotach rynku FOREX (2001 r. – 2016 r.)
Rok badania → Waluta ↓	2001 r.		2004 r.		2007 r.		2010 r.		2013 r.		2016 r.
	Udział rynkowy	Pozycja	Udział rynkowy	Pozycja	Udział rynkowy	Pozycja	Udział rynkowy	Pozycja	Udział rynkowy	Pozycja	Udział rynkowy	Pozycja
USD	89,9%	1	88,0%	1	85,6%	1	84,9%	1	87,0%	1	87,6%	1
EUR	37,9%	2	37,4%	2	37,0%	2	39,0%	2	33,4%	2	31,4%	2
JPY	23,5%	3	20,8%	3	17,2%	3	19,0%	3	23,0%	3	21,6%	3
GBP	13,0%	4	16,5%	4	14,9%	4	12,9%	4	11,8%	4	12,8%	4
AUD	4,3%	7	6,0%	6	6,6%	6	7,6%	5	8,6%	5	6,9%	5
CAD	4,5%	6	4,2%	7	4,3%	7	5,3%	7	4,6%	7	5,1%	6
CHF	6,0%	5	6,0%	5	6,8%	5	6,3%	6	5,2%	6	4,8%	7
CNY	0,0%	35	0,1%	29	0,5%	20	0,9%	17	2,2%	9	4,0%	8
SEK	2,5%	8	2,2%	8	2,7%	9	2,2%	9	1,8%	11	2,2%	9
NZD	0,6%	16	1,1%	13	1,9%	11	1,6%	10	2,0%	10	2,1%	10
PLN	0,5%	18	0,4%	19	0,8%	17	0,8%	18	0,7%	22	0,7%	22

Źródło: dane Banku Rozrachunków Międzynarodowych (raport Triennial Central Bank Survey z 2016 r.)

„Eurodolar” w dalszym ciągu trzyma się mocno na FOREX-ie

W ramach podsumowania sytuacji panującej na rynku FOREX, warto podjąć temat popularności poszczególnych par walutowych. W przypadku tych zestawów walut, nadal mamy do czynienia z wyraźną dominacją tak zwanego „eurodolara”, czyli pary walutowej EUR/USD. Taka sytuacja nie powinna dziwić, bo prymat dolara amerykańskiego na rynku walutowym jest niepodważalny, a euro nadal pozostaje drugą najbardziej popularną walutą świata. Spore znaczenie ma również fakt, że wzrost popularności dolara w latach 2010 – 2016 (patrz powyższa tabela), skompensował spadek znaczenia rynkowego euro. Właśnie dlatego udział eurodolara w obrotach FOREX-u wynoszący aż 23,0% (2016 r.) nie wydaje się szczególnie zaskakujący. Trzeba nadmienić, że wedle danych z 2013 r. analogiczny wynik „eurodolara” oscylował na poziomie 24,1%.

Raport Triennial Central Bank Survey z 2016 r. wskazuje, że na FOREX-ie bardzo popularne są również następujące pary walutowe:

• USD/JPY – 17,7% w 2016 r. (18,3% w 2013 r.)
• USD/GBP – 9,2% w 2016 r. (8,8% w 2013 r.)
• USD/AUD – 5,2% w 2016 r. (6,8% w 2013 r.)
• USD/CAD – 4,3% w 2016 r. (3,7% w 2013 r.)
• USD/CNY – 3,8% w 2016 r. (2,1% w 2013 r.)
• USD/CHF – 3,5% w 2016 r. (3,4% w 2013 r.)

Wzrost udziału pary walutowej USD/CNY (o 81% przez 3 lata) pokazuje, jak szybko rośnie znaczenie juana w obrotach na rynku FOREX. Tempo tego wzrostu przez następne lata staje jednak pod znakiem zapytania. Powodem są nowe ograniczenia w przepływie kapitału stosowane przez chiński bank centralny i amerykańsko – chińskie konflikty celne. Warto również wziąć pod uwagę fakt, że prognozowane tempo wzrostu gospodarczego Chin ma spadać w perspektywie kilku następnych lat.