W poprzednim odcinku naszego cyklu pisaliśmy na temat zakładania i prowadzenia biznesu w Czechach, dzisiaj czas na pytanie: Czy założyć i prowadzić firmę na Słowacji.

Partner cyklu:

Jak założyć i prowadzić firmę na Słowacji

Dwadzieścia lat temu, pomysł zakładania firmy na Słowacji albo przenoszenia tam swojej działalności, raczej nie wzbudziłby entuzjazmu wśród krajowych przedsiębiorców. Wówczas Słowacja kojarzyła się głównie z autorytarnymi rządami obozu Mečiara, kiepską infrastrukturą oraz słabo zintegrowaną mniejszością romską.

Słowacja przeszła długą drogę

Obecnie wizerunek naszego południowego sąsiada jest już zupełnie inny.

Po prawie dwóch dekadach szybkiego rozwoju, Słowacja w pewnych kwestiach (np. jakości opieki zdrowotnej, podejścia do biznesu i systemu emerytalnego) prezentuje się lepiej niż Polska.

Dlatego wielu krajowych przedsiębiorców zastanawia się nad możliwością przeniesienia firmy za południową granicę. Zainteresowanie takim rozwiązaniem wzrosło po niejasnych zapowiedziach rządu, które dotyczą m.in. podatku liniowego dla właścicieli firm oraz przyszłości pozostałych środków  inwestowanych przez OFE.

Biznesowe niebo?

W wielu internetowych artykułach i poradnikach, Słowacja jest przedstawiana wręcz jako biznesowy raj. Warto sprawdzić, czy takie opinie mają pokrycie w rzeczywistości i „twardych” danych (dotyczących np. wysokości podatków i składek na ubezpieczenie społeczne).

Osoby zainteresowane założeniem firmy za południową granicą, dodatkowo zachęcamy do przeczytania naszego artykułu, który w podobny sposób prezentuje biznesową specyfikę Czech.

Słowacka gospodarka obecnie jest nieco bardziej produktywna niż polska

Gospodarczy sukces Słowacji zasługuje na uwagę, ponieważ ten niewielki region przez całe dziesięciolecia zmagał się z cywilizacyjnym zapóźnieniem.

W przeciwieństwie do mieszczańskich i uprzemysłowionych Czech, Słowacja była o wiele mniej zamożnym krajem rolniczym. Tej różnicy nie dało się zniwelować nawet wtedy, gdy obszary dzisiejszych Czech i Słowacji tworzyły jeden organizm państwowy.

Po „aksamitnym rozwodzie” (1 styczeń 1993 r.), nowopowstałemu państwu nie pomagały też rządy postkomunistycznego obozu Mečiara (1993 r. – 1998 r.), które oprócz zastoju gospodarczego i zadłużenia, spowodowały również międzynarodowe oskarżenia o łamanie praw człowieka i zasad demokracji.

Historia śmiałych słowackich przemian, zaczęła się na przełomie XX i XXI wieku

Po dziewięciu latach wolnorynkowych reform premiera Dzurindy, słowacka gospodarka wzbudziła światowe zainteresowanie ze względu na tempo wzrostu PKB wynoszące ponad 10% rocznie (2007 r.).

Podobnie jak w przypadku Czech oraz Węgier, początek globalnego kryzysu przyniósł załamanie gospodarcze. Słowacka gospodarka, która jest mocno uzależniona od eksportu i włączona do Eurolandu (od 2009 r.), zdołała jednak stosunkowo szybko odrobić straty. Dla Czech i Węgier, czas wychodzenia z gospodarczej zapaści był znacznie dłuższy (patrz poniższy wykres).

ZWRÓĆ UWAGĘ: Słowacja już od 2009 r. posiada euro jako swoją krajową walutę. Bilans wejścia naszych południowych sąsiadów do Strefy Euro jest dyskusyjny. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że brak ryzyka kursowego pomaga słowackiej gospodarce, która jest nastawiona na eksport do Europy Zachodniej.

Miarą sukcesu Słowacji jest to, że pod względem PKB per capita, ten kraj prawie zdołał dogonić swojego zachodniego sąsiada! W niektórych źródłach można nawet przeczytać, że pod względem produktu krajowego brutto „na głowę”, słowacka gospodarka osiąga już lepsze wyniki niż czeska.

Jeżeli chodzi o porównanie z Polską, to przewaga południowego sąsiada jest dość widoczna (patrz poniższa tabela).

Według danych z 2015 roku, PKB per capita Słowacji (w parytecie siły nabywczej), było o 12% większe od porównywalnego wyniku z Polski.

Tego dystansu nie udało się zmniejszyć, ponieważ w 2015 r. obydwie gospodarki (polska i słowacka) rozwijały się prawie tak samo szybko. Wyższa produktywność słowackiej gospodarki robi wrażenie jeśli uświadomimy sobie, że nasi południowi sąsiedzi nadal mają ogromne problemy z aktywizacją zawodową Romów.

ZWRÓĆ UWAGĘ: W 2015 roku, słowacki produkt krajowy brutto per capita (na osobę) był o 12% większy od analogicznej wartości dotyczącej Polski.

Firma na Słowacji

Wyższe koszty pracy, wyższe bezrobocie

W kontekście danych ekonomicznych, na uwagę zasługuje również fakt, że słowaccy pracodawcy muszą ponosić nieco wyższe godzinowe koszty pracy niż polscy biznesmeni (Słowacja – średnio 10,0 euro na godzinę w 2015 roku, Polska – 8,6 euro na godzinę). Taka relacja kosztów pracy utrzymuje się mimo niższej stopy bezrobocia na polskim rynku pracy (Polska – 7,5% w 2015 roku, Słowacja – 11,5%).

ZWRÓĆ UWAGĘ: Słowacja cechuje się większym godzinowym kosztem pracy (różnica o 16% w stosunku do Polski) i wyższą stopą bezrobocia.

Na Słowacji przedsiębiorcy nie płacą już liniowego podatku od dochodów …

Podatki od osób fizycznych

Słowacki system podatkowy z pewnością jest dość ciekawy.

Wielu polskim przedsiębiorcom może się on kojarzyć z liniowym podatkiem PIT. Takie rozwiązanie rzeczywiście funkcjonowało za naszą południową granicą w latach 2004 – 2012.

Rządząca partia SMER o socjalistycznej orientacji gospodarczej, postanowiła jednak wprowadzić drugą stawkę podatkową dla najzamożniejszych obywateli. Od 1 stycznia 2013 roku, na Słowacji obowiązuje progresywny system opodatkowania dochodów z następującymi stawkami:

• 19% dla rocznego dochodu do 35 022,31 euro
• 25% dla nadwyżki rocznego dochodu ponad 35 022,31 euro
• 19% dla dochodów kapitałowych (niezależnie od ich wysokości)

Jak widać, słowacka progresja podatkowa jest mniejsza niż polska. Stawka podwyższona wynosi 25%, a nie 32% i dodatkowo obowiązuje dla większych rocznych dochodów (od równowartości około 156 000 zł rocznie).

Na uwagę zasługuje również kwota wolna od podatku. Jest ona degresywna w pewnym przedziale dochodów. Stała stawka zwolniona z opodatkowania (3803,33 euro) przysługuje osobom o niższym dochodzie (do 19 809 euro rocznie). W pozostałych przypadkach, kwota wolna jest obliczana jako 8755,58 euro – 25% rocznego dochodu. Osoby zarabiające na Słowacji więcej niż 35 022,31 euro/rok w ogóle nie mają kwoty wolnej od podatku.

Zdecydowana większość Słowaków oprócz kwoty wolnej wynoszącej 3803,33 euro, może również skorzystać z odliczenia od podatku dotyczącego wychowywanych dzieci (21,41 euro/miesięcznie za każde dziecko).

ZWRÓĆ UWAGĘ: Na Słowacji wyższa stawka podatku PIT (25%) dotyczy tylko rocznej nadwyżki dochodów ponad 35 022,31 euro. U naszych południowych sąsiadów, ciekawym rozwiązaniem jest też zmienna kwota wolna od podatku (3803,33 euro dla dochodu do 19 809 euro/rok, proporcjonalnie mniejsza dla dochodu do 35 022,31 euro/rok, zerowa dla wyższych dochodów).

Podatek od firm, wyższy CIT, niższy VAT

W przypadku słowackiego podatku od osób prawnych (CIT), uwagę zwraca natomiast stawka nieco wyższa niż polska (22%).

Mniejsza jest z kolei podstawowa stawka podatku VAT (20%). Do rozliczania VAT-u, zostają zobligowani przedsiębiorcy z obrotem przekraczającym 49 790 euro rocznie (około 220 000 zł/rok). Słowacja oprócz wyższego limitu zwolnienia podmiotowego (Polska – 150 000 zł/rok), zachęca również bardziej przejrzystymi przepisami, które dotyczą VAT-u. Generalnie podatkowe porównanie dwóch analizowanych krajów, wypada na korzyść Słowacji. Warto odnotować, że u naszych południowych sąsiadów nie ma np. podatku od spadków i darowizn.

ZWRÓĆ UWAGĘ: Atutem Słowacji jest między innymi wyższy limit zwolnienia podmiotowego z VAT-u (49 790 euro/rocznie) i prostsza konstrukcja tego podatku.

Składki emerytalne

Przedsiębiorcy z Polski mniej może spodobać się wysokość składek opłacanych za słowackiego pracownika. Na Słowacji pracodawca musi pokryć składki wynoszące 35,20% podstawy (wynagrodzenia brutto). W Polsce analogiczny wynik to 16,26% pensji brutto. Dokładny rozkład składek płaconych przez pracodawcę, wygląda następująco:

• składka emerytalna – 14,00% podstawy (maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• składka rentowa – 3,00% podstawy (maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• składka chorobowa – 1,40% podstawy (maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• składka wypadkowa – 0,80% podstawy (bez maksymalnego limitu podstawy)
• składka na wypadek bezrobocia – 1,00% podstawy (maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• ubezpieczenie zdrowotne – 10,00% podstawy (maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• składka na fundusz gwarancyjny, który zapewnia ochronę pracownikom przed niezdolnością pracodawcy do wywiązania się ze zobowiązań wobec nich – 0,25% podstawy (maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• składka na fundusz rezerwowy systemu opieki społecznej – 4,75% podstawy (maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)

Słowacki pracownik z kolei ponosi następujące obciążenia:

• składka emerytalna – 4,00% podstawy (maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• składka rentowa – 3,00% podstawy (maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• składka chorobowa – 1,40% podstawy (maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• składka na wypadek bezrobocia – 1,00% podstawy (maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• ubezpieczenie zdrowotne – 5,00% podstawy (maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)

W przypadku przedsiębiorców, rozkład składek jest następujący:

• składka emerytalna – 18,00% podstawy (minimalna podstawa: 429 euro miesięcznie, maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• składka rentowa – 6,00% podstawy (minimalna podstawa: 429 euro miesięcznie, maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• składka chorobowa – 4,40% podstawy (minimalna podstawa: 429 euro miesięcznie, maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• dobrowolna składka na wypadek bezrobocia – 2,00% podstawy (minimalna podstawa: 429 euro miesięcznie, maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• składka na fundusz rezerwowy systemu opieki społecznej – 4,75% podstawy (minimalna podstawa: 429 euro miesięcznie, maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)
• ubezpieczenie zdrowotne – 14,00% podstawy (minimalna podstawa: 429 euro miesięcznie, maksymalna podstawa: 4290 euro miesięcznie)

Warto zwrócić uwagę, że słowaccy przedsiębiorcy (podobnie jak czescy), muszą płacić składki uzależnione od faktycznego dochodu. W przypadku ubezpieczenia zdrowotnego, roczną podstawą będzie dochód z poprzedniego roku (przed uwzględnieniem ulg i odliczeń), powiększony o ubiegłoroczne składki zdrowotne i następnie podzielony przez 2,14. Roczną podstawą dla ubezpieczeń społecznych (tzn. wszystkich wymienionych powyżej poza zdrowotnym), jest połowa dochodu przedsiębiorcy (przed uwzględnieniem ulg i odliczeń). Dodatkowo obowiązują limity minimalnej (429 euro miesięcznie) i maksymalnej (4290 euro miesięcznie) podstawy dla ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

ZWRÓĆ UWAGĘ: Słowaccy przedsiębiorcy płacą składki zdrowotne i społeczne uzależnione od ich dochodu w minionym roku. Łączny poziom miesięcznych obciążeń przedsiębiorcy to 47,15%/49,15% z podstawy wynoszącej od 429 euro do 4290 euro. Podstawą składek jest około 50% ubiegłorocznego dochodu.

Wyższy standard życia?

Do opłacania składki zdrowotnej na Słowacji, może zachęcać nieco lepszy poziom tamtejszej opieki medycznej. W niedawnym rankingu jakości służby zdrowia (Euro Health Consumer Index 2015), Słowacja uplasowała się na 24 miejscu wśród 35 analizowanych państw. Polska niestety zajęła przedostatnią pozycję w tym badaniu.

Jeżeli chodzi o stopę zastąpienia słowackich emerytur, to sytuacja przedstawia się znacznie lepiej niż dla Polski. W 2050 r. pierwsze emerytury Słowaków kończących pracę, mają wynosić około 46% ostatniej pensji brutto (według niedawnych prognoz Komisji Europejskiej). Analogiczny wynik dla Polski jest prognozowany na poziomie 31% (przy założeniu wieku emerytalnego wynoszącego 67 lat).

ZWRÓĆ UWAGĘ: Słowacki system opieki zdrowotnej jest nieco lepszy od polskiego. Słowacy będą mogli liczyć na wyższe świadczenia emerytalne, niż polscy pracownicy. Szacunki słowackiej stopy zastąpienia w 2050 r. są o połowę wyższe od prognoz dla Polski. 

Założenie spółki na Słowacji

Do założenia słowackiej spółki z o.o. potrzeba mieć przynajmniej 5000 EUR

Podobnie jak w przypadku Czech, trudno obiektywnie zbadać klimat do prowadzenia biznesu na Słowacji.

Polscy przedsiębiorcy chwalą przede wszystkim prostsze zasady opodatkowania w ramach VAT-u.

Co ciekawe, w najnowszym rankingu Doing Business redagowanym przez Bank Światowy, Polska i Słowacja zajęły zbliżone pozycje (Polska – miejsce 24 na 190 krajów, Słowacja – miejsce 29). Informacje zawarte w analizie Banku Światowego na 2017 rok wskazują, że największym problemem w przypadku Słowacji jest uzyskiwanie pozwoleń budowlanych oraz chronienie mniejszościowych udziałowców.

Trzeba odnotować, że Słowacja zajęła znacznie wyższą pozycję niż Polska pod względem łatwości otwierania firmy (patrz poniższa tabela). Osoba rejestrująca jednoosobową działalność gospodarczą (sł. Živnostník) w ramach jednego okienka, musi zapłacić urzędnikowi 5 euro (stawka dla działalności „nierzemieślniczej” i niewymagającej dodatkowych kwalifikacji). Warto dodać, że na Słowacji został już zniesiony system pozwoleń na wykonywanie działalności. W zakładaniu tamtejszej firmy, pomagają punkty kontaktowe dla przedsiębiorców.

ZWRÓĆ UWAGĘ: Na Słowacji nie obowiązuje już system pozwoleń na działalność. Dodatkowe wymogi trzeba spełnić tylko w przypadku rejestracji działalności rzemieślniczej lub działalności wymagającej szczególnych kwalifikacji (np. wykształcenia).  

Rodzaje spółek na Słowacji

Osoby zamierzające utworzyć spółkę na terenie Słowacji, mają do wyboru następujące formy prawne:

• spółka jawna (sł. verejná obchodná spoločnost – v.o.s.)
• spółka komandytowa (sł. komanditná spoločnost – k.s.) – minimalny kapitał 250 euro na komandytariusza
• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sł. spoločnost’ s ručením obmedzeným – s.r.o.) – minimalny kapitał 5000 euro/750 euro na udziałowca
• spółka akcyjna (sł. akciová společnost – a.s.) – minimalny kapitał 25 000 euro

Na uwagę zasługuje minimalny limit kapitału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (5000 euro), który jest wyższy od wartości obowiązujących na terenie Polski (5000 zł) i Czech (1 korona).

Natomiast jeżeli chodzi o koszty rejestracji spółki na Słowacji, to portal TwojaEuropa.pl (na podstawie danych z 2014 r.) podaje, że taka procedura kosztuje średnio 166 euro – 332 euro (Polska – 120 euro) i trwa do 10 dni (Polska – 1 dzień).

ZWRÓĆ UWAGĘ: Osoba rejestrująca spółkę z o.o. (spoločnost’ s ručením obmedzeným – s.r.o.) na Słowacji, musi posiadać ponad czterokrotnie większy kapitał minimalny niż w Polsce.

Kolejnym rozwiązaniem dla polskich przedsiębiorców, może być czasowe transgraniczne świadczenie usług na Słowacji. Przed wyborem takiej formy działalności, również warto skontaktować się z doradcami, którzy dobrze znają specyfikę słowackiego rynku i szczegółowych przepisów. Natomiast jeżeli chodzi o doradztwo w zakresie transakcji walutowych w euro, to możemy polecić  usługi naszego partnera – firmy Akcenta.