Firmy w Niemczech są silnym składnikiem państwa i społeczeństwa a liskie sąsiedztwo z czwartą największą gospodarką świata, w naturalny sposób zachęca Polaków do założenia firmy za zachodnią granicą. Takiej decyzji sprzyjają również bliskie więzi gospodarcze, łączące Polskę z Niemcami. Wystarczy tylko wspomnieć, że do zachodniego sąsiada trafia około 30% krajowego eksportu.

Firmy w Niemczech

Mimo intensywnego rozwoju gospodarczego Polski, Republika Federalna Niemiec nadal kusi rodaków znacznie wyższymi płacami i odczuwalnie lepszym poziomem życia.

Z punktu widzenia przedsiębiorców ważne są także kwestie dotyczące sposobu zakładania firmy w Niemczech oraz wysokości podatków i składek na ubezpieczenia społeczne.

Te aspekty przedstawiamy w naszym kolejnym artykule na temat działalności gospodarczej za granicą. Na portalu Kurencja.com można już znaleźć poradniki dotyczące zakładania i prowadzenia firmy na terenie:

1. Czech,
2. Słowacji i
3. Wielkiej Brytanii.

Zobacz nasz specjalny serwis poświęcony międzynarodowym transferom walutowym

Warto przekonać się, czy nasz zachodni sąsiad oferuje krajowym przedsiębiorcom lepsze warunki działalności, niż trzy wymienione kraje.

Niemiecka gospodarka – nadal dwa razy bardziej produktywna

Na początku lat 90 – tych dystans rozwojowy pomiędzy Polską i zjednoczonymi Niemcami był ogromny. Jeszcze większa przepaść cywilizacyjna dotyczyła Polski i Niemiec Zachodnich.

Warto wspomnieć, że produkt krajowy brutto w parytecie siły nabywczej wynosił 6 175 dolarów amerykańskich po przeliczeniu na jednego Polaka. Analogiczny wynik dotyczący zjednoczonych Niemiec, oscylował wówczas na poziomie 19 400 USD.

ZWRÓĆ UWAGĘ: Na początku lat 90 – tych PKB per capita Niemiec było ponad trzy razy wyższe niż wynik dla Polski (po uwzględnieniu parytetu siły nabywczej).

Dzięki szybszemu rozwojowi gospodarczemu (patrz poniższy wykres), Polsce udało się nadrobić część dystansu względem Niemiec.

W tym kontekście ważny był m.in. fakt, że Polska w przeciwieństwie do zachodniego sąsiada, nie wpadła w recesję po wybuchu kryzysu gospodarczego.

Warto również zwrócić uwagę na gospodarcze problemy, które Niemcy przeżywały na początku minionej dekady. Ze względu na silne więzy handlowe pomiędzy analizowanymi krajami, dekoniunktura w Niemczech zawsze ujemnie wpływa na wyniki polskiej gospodarki.

Długo będziemy gonić Niemcy

Nawet w optymistycznym wariancie, gospodarcze „dogonienie” Niemiec przez Polskę będzie wymagało jeszcze długich lat.

Świadczy o tym porównanie PKB per capita w parytecie siły nabywczej z 2015 r. Wynik dotyczący Niemiec (48 042 USD) nadal był ponad dwa razy większy, niż wartość z Polski (26 862 USD).

ZWRÓĆ UWAGĘ: Obecnie różnica PKB per capita dla Polski oraz Niemiec jest prawie dwukrotna (po uwzględnieniu parytetu siły nabywczej).

W 2015 r. dystans pomiędzy Polską i Niemcami zmniejszył się dzięki różnicy w wysokości wzrostu gospodarczego (Niemcy – 1,7%, Polska – 3,9%). Wstępne dane dotyczące 2016 r. wskazują, że analogiczna różnica wzrostu gospodarczego była znacznie mniejsza (Polska – 2,8%, Niemcy – 1,9%). Warto również odnotować, że ze względu na niedobory siły roboczej Niemcy posiadają jeszcze niższą stopę bezrobocia niż Polska (4,1% w grudniu 2016 roku, Polska – 6,0%).

Koszty pracy dla firmy w Niemczech

Różnica w poziomie rozwoju niemieckiej i polskiej gospodarki daje znać o sobie, gdy weźmiemy pod uwagę przeciętny koszt godziny pracy ponoszony przez pracodawcę.

Ten wskaźnik obliczony przez Eurostat, w 2015 r. wynosił 32,2 euro (Niemcy) i 8,6 euro (Polska).

Tak duża różnica kosztów pracy jest czynnikiem, który skłania wiele niemieckich firm do inwestowania w Polsce. Z kolei poziom pensji za zachodnią granicą, stanowi barierę dla wielu polskich przedsiębiorców…

ZWRÓĆ UWAGĘ: Średni koszt godziny pracy w Niemczech jest prawie czterokrotnie wyższy od wyniku z Polski.

Niemieckie przedsiębiorstwa oprócz CIT-u płacą również podatek handlowy

Dla rodzimych przedsiębiorców, bardziej atrakcyjne niż koszty pracy w Niemczech, jest obciążenie pensji składkami.

Niemiecki pracodawca płaci za zatrudnionego składki wynoszące 19,33% wynagrodzenia brutto (patrz powyższa tabela). Wynik z Polski jest nieco niższy (16,26%).

Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że obydwie te wartości są relatywnie niskie w porównaniu z wynikami dotyczącymi np. Czech i Słowacji (odpowiednio 34,00% oraz 35,20%).

ZWRÓĆ UWAGĘ: W Niemczech obciążenie pracodawcy składkami na ubezpieczenie społeczne, jest prawie dwukrotnie mniejsze niż w Czechach i na Słowacji.

Różnice w podatku dochodowym

Na uwagę zasługuje też różnica pomiędzy stawkami podatku dochodowego w Polsce i Niemczech.

Niemiecki system podatkowy w zakresie stawek PIT-u jest bardziej skomplikowany niż polski.

Wyższa kwota wolna

Zachęcająco prezentuje się znacznie wyższa kwota wolna od podatku (podstawowa stawka 8652 euro).

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że realna stawka opodatkowania dochodów osób fizycznych wynosi od 14,77% do 47,48%. Te wyniki uwzględniają już tzw. podatek solidarnościowy, który powiększa bazowe stawki (14% – 45%) o 5,5% i jest przeznaczony na finansowanie rozwoju byłego NRD.

Niemieckie progi podatkowe (bez podatku solidarnościowego), obecnie prezentują się następująco:

• 0% do 8653 euro rocznie*
• stawka wzrastająca w zakresie 14% – 42% od 8 653 euro rocznie do 53 665 euro rocznie*
• 42% od 53 666 euro rocznie do 254 446 euro rocznie*
• 45% dla nadwyżki ponad 254 447 euro rocznie*

*- progi kwotowe są dwukrotnie wyższe dla wspólnie rozliczających się małżonków 

Skomplikowane podatki

Sposób ustalania stawki podatkowej w zakresie od 8 653 euro rocznie do 53 665 euro rocznie, jest dość skomplikowany.

Zatem warto skorzystać ze specjalnych kalkulatorów dostępnych w Internecie. Wskazują one, że dla dochodu wynoszącego 36 000 euro/rok, stawka podatku wynosi 20,64% (21,77% z podatkiem solidarnościowym).

Warto również wspomnieć o podatku kościelnym dla członków związków wyznaniowych, który powiększa sumę płaconą państwu o 8% lub 9%. Obniżka podatku jest możliwa m.in. dla osób wychowujących dzieci, które nie pobierają zasiłku rodzinnego (niem. Kindergeld). Obecnie rodzic może pomniejszyć swój roczny dochód podatkowy o 7248 euro za każde dziecko.

ZWRÓĆ UWAGĘ: Niemieckie prawo podatkowe przewiduje możliwość wspólnego rozliczania się małżonków. W takiej sytuacji, progi podatkowe wzrastają dwukrotnie (np. podatek 42% płaci się od sumy wynoszącej 107 332 euro/rok – 508 892 euro/rok).

VAT w Niemczech

Mniej skomplikowana sytuacja dotyczy podatku VAT za naszą zachodnią granicą.

Niemieckie stawki wynoszą 19% (stawka podstawowa) i 7% (stawka preferencyjna).

Niższa stawka podstawowa w połączeniu ze sprawniejszym systemem rozliczeń niż w Polsce, może zachęcać rodzimych przedsiębiorców. Problemem jest tylko niski limit zwolnienia podmiotowego w Niemczech (12 500 euro).

CIT

Z punktu widzenia polskich biznesmenów, mniej korzystnie prezentuje się kwestia opodatkowania osób prawnych w Niemczech.

Podatek CIT za zachodnią granicą ma niską podstawową stawkę (15%), powiększaną o 5,5% w ramach podatku solidarnościowego.

Trzeba jednak pamiętać, że w Niemczech dodatkowo funkcjonuje podatek handlowy, powiększający faktyczną stopę opodatkowania zysku firm o 14 – 18 punktów procentowych.

Dla spółki GmbH zarejestrowanej w Berlinie, łączna stopa opodatkowania zysków wynosi 30,175% (15,00% + 0,825% podatku solidarnościowego + 14,35% podatku handlowego).

ZWRÓĆ UWAGĘ: Po uwzględnieniu podatku handlowego i CIT, opodatkowanie zysku niemieckich spółek jest znacznie wyższe niż w Polsce.

W Niemczech prywatny przedsiębiorca zwykle ubezpiecza się samodzielnie

Na dość obszerne omówienie, zasługuje również niemiecki system ubezpieczeń społecznych.

Za naszą zachodnią granicą funkcjonują rozwiązania zakładające duży stopień interwencji państwa w sferę zabezpieczenia emerytalnego pracowników.

To odróżnia Niemcy na przykład od Wielkiej Brytanii. Niestety coraz częściej mówi się, że niemiecki model zabezpieczenia socjalnego może być trudny do utrzymania ze względu na szybkie starzenie się społeczeństwa.

Wśród rozważanych koncepcji pojawia się między innymi wydłużenie wieku emerytalnego do 73 roku życia lub zwiększenie nakładów związanych z automatyzacją niemieckiej gospodarki.

Większość aktywnych zawodowo mieszkańców Niemiec, uczestniczy w publicznym systemie składającym się z następujących komponentów: ubezpieczenia emerytalnego, ubezpieczenia wypadkowego, ubezpieczenia rentowego, ubezpieczenia chorobowego i ubezpieczenia na wypadek bezrobocia.

Inaczej dla artystów, wolnych zawodów i rolników

Nieco inne zasady ubezpieczeń dotyczą między innymi rzemieślników, artystów, dziennikarzy oraz rolników.

Warto również wiedzieć, że poza szczególnymi wyjątkami, przedsiębiorcy nie muszą uczestniczyć w publicznym systemie ubezpieczeń emerytalnych.

Brak takiego obowiązku nie wyklucza jednak możliwości uczestnictwa w systemie oszczędzania na emeryturę, który jest organizowany przez państwo.

Zwolnienie z ubezpieczeń społecznych (poza ubezpieczeniem zdrowotnym) dotyczy również osób, które w roku pracują mniej niż 50 dni/dwa miesiące kalendarzowe albo miesięcznie zarabiają poniżej 450 euro.

ZWRÓĆ UWAGĘ: Niemieccy przedsiębiorcy nie mają obowiązku oszczędzania na emeryturę w ramach państwowego systemu. Po złożeniu odpowiedniej deklaracji, można jednak skorzystać z rozwiązań emerytalnych oferowanych przez państwo.

Warto zwrócić uwagę, że dla niemieckich pracowników i pracodawców, podział obciążeń związanych z obowiązkowymi składkami jest prawie równy. W przypadku umowy o pracę, obowiązkowe są następujące składki:

• ubezpieczenie emerytalne – 18,70% podstawy/pensji brutto (9,35% podstawy płaci pracodawca i 9,35% podstawy płaci pracownik)
• ubezpieczenie zdrowotne – 14,60% podstawy (7,30% płaci pracodawca i 7,30% płaci pracownik)
• ubezpieczenie na wypadek bezrobocia – 3,00% podstawy (1,50% płaci pracodawca i 1,50% płaci pracownik)
• ubezpieczenie rentowe – 2,55% podstawy (1,275% płaci pracodawca i 1,275% płaci pracownik – uwaga: dla bezdzietnych pracowników w wieku powyżej 23 lat, stawka wzrasta o dodatkowe 0,25 punktu procentowego)
• ubezpieczenie wypadkowe – 1,19% podstawy (1,19% płaci pracodawca)

W zależności od specyfiki zatrudnienia, stawki (dotyczące np. ubezpieczenia wypadkowego), mogą się nieco różnić od średnich wartości, które zostały podane powyżej. Warto również nadmienić, że obowiązują maksymalne limity wysokości podstawy (pensji brutto), od której płacone są składki. W 2017 r. te limity wynoszą:

• 52 200 euro rocznie w przypadku ubezpieczenia zdrowotnego i rentowego
• 76 200 euro rocznie w przypadku pozostałych ubezpieczeń i pracowników zatrudnionych na terenie Niemiec Zachodnich
• 68 400 euro rocznie w przypadku pozostałych ubezpieczeń i pracowników zatrudnionych na terenie Niemiec Wschodnich

ZWRÓĆ UWAGĘ: Na terenie byłego NRD, obowiązują inne (niższe) limity pensji, od których nie trzeba już płacić obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne.

Ubezpieczenia przedsiębiorców

Na uwagę zasługuje również temat ubezpieczenia przedsiębiorców w Niemczech.

Takie osoby muszą posiadać prywatne ubezpieczenie zdrowotne, o ile nie kontynuują wpłacania składek do publicznego systemu, które rozpoczęło się wcześniej (np. podczas pracy etatowej).

Prywatne ubezpieczenie medyczne w Niemczech to koszt rzędu 300 euro – 600 euro miesięcznie.

Przedsiębiorcy muszą również posiadać prywatne ubezpieczenie rentowe. Pozostałe ubezpieczenia nie są obowiązkowe. Warto zwrócić uwagę, że przedsiębiorca może odliczyć koszt prywatnych ubezpieczeń społecznych od podatku dochodowego.

ZWRÓĆ UWAGĘ: Niemieccy przedsiębiorcy na ogół wykupują prywatne ubezpieczenie zdrowotne i prywatne ubezpieczenie rentowe. Pozostałe ubezpieczenia (np. emerytalne) są dobrowolne dla właścicieli firm.

Wyższa jakość opieki zdrowotnej

W ramach uzupełnienia warto sprawdzić, na co może liczyć osoba uczestnicząca w publicznym systemie ubezpieczeń społecznych. Jakość niemieckiej służby zdrowia oczywiście jest lepsza, niż w przypadku Polski. Świadczy o tym między innymi raport Euro Health Consumer Index 2015. W tym badaniu obejmującym 35 krajów Starego Kontynentu, Polska zajęła przedostatnie miejsce. Niemcy z kolei uplasowały się na siódmej pozycji.

Emerytury w Niemczech

Różnica jest widoczna również w przypadku emerytur. Dane Komisji Europejskiej wskazują, że w Polsce przeciętna stopa zastąpienia nowych emerytur (tzn. relacja pierwszej emerytury do ostatniej pensji brutto) spadnie z 53% do 31% (2050 r.).

Ten szacunek nie obejmuje skutków obniżenia wieku emerytalnego. Według projekcji KE, analogiczna stopa zastąpienia obliczona dla Niemiec ma spaść z 43% do 36% (2050 r.).

ZWRÓĆ UWAGĘ: Niemieckie emerytury z systemu publicznego też znajdą się pod sporą presją demograficzną. Ten problem będzie jednak mniejszy, niż w przypadku Polski.

Ułatwienia dla rozpoczynających biznes w Niemczech

Niemcy chcą być krajem przyjaznym dla startupów oraz małych i średnich firm.

Porównanie warunków działalności gospodarczej w Polsce i Niemczech, powinno dotyczyć także ogólnego klimatu do prowadzenia firmy.

Nasi sąsiedzi od pewnego czasu mocno starają się stworzyć warunki korzystne dla działalności startupów oraz małych i średnich firm.

W tym kontekście warto pamiętać, że właśnie małe i średnie firmy stanowią siłę napędową niemieckiej gospodarki.

Z raportu Paying Taxes 2017 wynika, że te przedsiębiorstwa mogą liczyć na bardziej przejrzysty system podatkowy niż w Polsce.

Polski przedsiębiorca średnio potrzebuje 271 godzin rocznie na sprostanie formalnościom podatkowym. Wynik dotyczący Niemiec to 218 godzin rocznie.

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że nasi zachodni sąsiedzi nie prezentują się szczególnie dobrze na tle takich liderów jak np. Irlandia, Szwajcaria, Norwegia i Estonia oraz średniej z krajów UE i EFTA (164 godziny).

ZWRÓĆ UWAGĘ: Pod względem skomplikowania systemu podatkowego, Niemcy uzyskują wynik lepszy niż Polska, ale nie mogą konkurować z europejskimi liderami (np. Szwajcarią i Norwegią).

Zobacz nasz specjalny serwis poświęcony międzynarodowym transferom walutowym

 Nie tylko podatkami firma żyje

Warto sprawdzić, jak prezentują się pozostałe (pozapodatkowe) aspekty działalności gospodarczej w Niemczech.

Ciekawych danych dostarcza m.in. znany ranking Doing Business 2017 (patrz poniższa tabela). W tym zestawieniu, Polska uplasowała się na 24 pozycji, podczas gdy Niemcy zajęły 17 miejsce.

Bank Światowy lepiej ocenił między innymi egzekwowanie umów i ogłaszanie upadłości w Niemczech oraz formalności dotyczące inwestycji budowlanych (uzyskiwanie pozwoleń na budowę i podłączanie prądu).

W przypadku Polski, znacznie lepiej prezentowały się kwestie dotyczące rejestrowania nieruchomości oraz handlu zagranicznego (patrz poniższa tabela).

Formy działalności gospodarczej w Niemczech

Ogólne ramy działalności gospodarczej w Polsce i Niemczech są dość podobne, co wynika m.in. ze spójności unijnego ustawodawstwa.

Osoby uruchamiające firmę u naszego zachodniego sąsiada, mają do wyboru m.in. następujące warianty:

1. jednoosobowa działalność gospodarcza (niem. Gewerbe)
2. spółka cywilna (niem. Gesellschaft bürgerlichen Rechts) – GbR
3. spółka jawna (niem. Offene Handelsgesellschaft) – oHG
4. spółka komandytowa (niem. Kommanditgesellschaft) – KG
5. spółka komandytowa z komplementariuszem będącym spółką z o.o. – GmbH & Co. KG
6. spółka z o.o. z niskim kapitałem zakładowym (niem. Unternehmergesellschaft) – UG
7. tradycyjna spółka z o.o. (niem. Gesellschaft mit beschränkter Haftung) – GmbH
8. spółka akcyjna – (niem. Aktiengesellschaft) – AG
9. spółka komandytowo – akcyjna (niem. Kommanditgesellschaft auf Aktien) – KGaA
10. samodzielny lub niesamodzielny oddział firmy w Niemczech (niem. Niederlassung/Betriebsstätte)

Mini GmbH

Wśród wymienionych form działalności gospodarczej, na szczególną uwagę zasługuje spółka z o.o. z niskim kapitałem zakładowym.

Dzięki założeniu takiego podmiotu, można ominąć tradycyjny limit wnoszonego kapitału dla niemieckiej spółki GmbH (25 000 euro).

Założenie spółki GmbH posiadającej niski kapitał zakładowy (nawet 1 euro), wiąże się jednak z pewnymi obostrzeniami.

Właściciel spółki „mini GmbH”, musi przeznaczać jedną czwartą zysku na uzupełnienie kapitału własnego (do momentu osiągnięcia limitu wynoszącego 25 000 euro). Na uwagę zasługuje również niemiecka spółka cywilna, która jest dobra dla startupów (ze względu na mniejsze wymagania formalne dotyczące m.in. księgowości).

ZWRÓĆ UWAGĘ: W Niemczech możliwe jest założenie spółki z o.o. (GmbH) z kapitałem wynoszącym tylko 1 euro. Później ten kapitał trzeba jednak stopniowo uzupełniać do 25 000 euro.

Wolne zawody

Warto podkreślić, że niektóre osoby wykonujące wolne zawody, mogą świadczyć usługi w Niemczech bez rejestracji firmy.

Takie rozwiązanie dotyczy między innymi lekarzy, doradców finansowych, inżynierów oraz tłumaczy. Przedstawiciele wolnych profesji, muszą jedynie dokonać odpowiedniej rejestracji w urzędzie skarbowym.

Rozpoczynanie działalności gospodarczej w Niemczech

Osoby zamierzające uruchomić działalność gospodarczą (niezwiązaną z wykonywaniem wolnego zawodu), najpierw muszą zarejestrować firmę w odpowiednim urzędzie (niem. Gewerbeamt).

W większości przypadków, wymagana jest tylko kopia dowodu tożsamości. Czasem potrzebne będzie jednak zaświadczenie o niekaralności albo potwierdzenie prawa do wykonywania określonych zawodów. Warto również udać się do urzędu skarbowego i samodzielnie wybrać formę opodatkowania.

Spółki kapitałowe

W przypadku spółek innych niż spółka cywilna, konieczne jest dokonanie rejestracji w specjalnym niemieckim rejestrze (odpowiedniku polskiego KRS-u).

Opłata rejestracyjna wynosi przynajmniej 250 euro (spółki osobowe), 400 euro (spółki z o.o.) lub 500 euro (spółki akcyjne). Do kosztów rejestracji trzeba doliczyć wynagrodzenie notariusza. Ogólnie rzecz biorąc, procedura rejestracji spółki w Niemczech jest dość mocno sformalizowana. Pod tym względem lepiej prezentuje się m.in. Wielka Brytania.

ZWRÓĆ UWAGĘ: Rejestracja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH) w Niemczech, z pewnością będzie kosztowała znacznie więcej niż 400 euro.

Firmy w Niemczech – zakończenie

Przed podjęciem decyzji o przeniesieniu działalności gospodarczej do Niemiec, oczywiście trzeba przeanalizować więcej aspektów niż te, które zostały opisane w niniejszym przewodniku Kurencja.com.

Osoby zainteresowane prowadzeniem działalności budowlanej lub technicznej, powinny sprawdzić np. wymogi związane z uzyskaniem wpisu w izbie rzemieślniczej. O takich wymogach formalnych może poinformować wielu doradców pomagającym Polakom w zakładaniu niemieckich firm.

Sprawdź pozostałe artykuły z cyklu Firma w …:

1. Czy warto założyć firmę w Norwegii?

2. Firma w Irlandii – czy warto założyć?

3. Firma w Rumunii – czy warto założyć tam biznes w 2017 r.?

4. Firma na Węgrzech – jak założyć i prowadzić

5. Firma w UK – czy się opłaca założyć?

6. Czy założyć i prowadzić firmę na Słowacji

7. Czy założyć i prowadzić firmę w Czechach

Śledź na bieżąco kurs Euro

Zobacz nasz specjalny serwis poświęcony międzynarodowym transferom walutowym